THIẾU NỮ RỒI MÀ… THIẾU “THÁNG”
Thưa bác sĩ, con gái tôi năm nay lên lớp 11, ăn khoẻ, ngủ khoẻ, học hành thể thao bình thường mà vẫn chưa có “máu tháng” (trong khi các chị em họ của cháu dậy thì từ hồi lớp 7 lớp 8). Có lúc gia đình cũng thấy cháu mọc mụn, kêu đau ngực, tức bụng dưới, mỏi lưng, khó chịu trong người… nhưng vài ngày lại thôi chứ không chảy máu. Liệu do cháu dậy thì muộn hay có bệnh tật gì? Có ảnh hưởng gì đến việc lập gia đình của cháu sau này?
(Chị Nguyễn Bình M. Quận Tân Bình – Sài gòn)
Một cô gái tuổi trăng rằm mà vẫn chưa thấy hành kinh hàng tháng (thường thì mỗi tháng đều đặn có 1 lần, như con trăng hết mọc rồi lại lặn, nên gọi là “kinh nguyệt”) thì phải đi kiểm tra hệ sinh dục xem có bị dị dạng hay không.
DỊ DẠNG SINH DỤC NỮ là những bất thường về cấu trúc của cơ quan sinh dục, do sự rối loạn quá trình biệt hóa các bộ phận sinh dục trong thời kỳ bé gái còn là một phôi thai nằm trong bụng mẹ. Những dị dạng ấy thường rơi vào một số cơ quan như: màng trinh, âm đạo, dạ con, ống dẫn trứng... Sự bất thường này có thể ảnh hưởng đến hoạt động tình dục cũng như chức năng sinh sản của cô gái.
Con gái chị phát triển hình thể bình thường, ăn ngủ, học tập sinh hoạt thể thao như các bạn cùng trang lứa, chứng tỏ buồng trứng của cháu hoạt động tốt. Cháu không thấy hành kinh, trong khi vẫn có các dấu hiệu báo “đến tháng”, có thể nghĩ đến cháu gặp trục trặc trên lối ra của máu kinh:
• Màng trinh không thủng: còn gọi là tình trạng chít hẹp màng trinh, làm cho các chất tiết của âm đạo không thải ra ngoài được. Chị thử nhớ lại xem, khi con gái chị mới lọt lòng, có thấy một màng mỏng, màu trắng hơi phồng ra ở giữa hai môi bé của cháu?
Bình thường màng trinh của người nữ không che kín hết lối vào âm đạo như màng trống mà phải có lỗ thủng đút lọt 1 ngón tay để máu kinh hàng tháng thoát ra. Tuy nhiên, có không ít trường hợp, màng trinh không có lỗ. Đây chính là một trong các lý do khiến cô gái không có “đèn đỏ” hàng tháng, dù vẫn có các dấu hiệu của có kinh như căng tức ngực, đau tức bụng dưới, mỏi lưng, da nổi mụn…
Chị nên đưa cháu đến Khoa Sản của các Bệnh viện khám. Thầy thuốc chuyên khoa chỉ cần kiểm tra âm hộ là có thể phát hiện ra ngay. Bước tiếp theo là làm 1 kỹ thuật nho nhỏ: tạo hình lỗ màng trinh để giải thoát cho máu kinh chảy ra ngoài.
• Âm đạo “có vấn đề”: âm đạo là 1 con đường mở từ cơ thể người nữ ra ngoài, có cấu tạo hình ống dài 7 – 8cm, có nhiều nếp gấp, nối giữa âm hộ và dạ con.
Có những em gái sinh ra đã không có âm đạo, nhưng vẫn có tử cung và buồng trứng. Khi đến tuổi dậy thì, máu kinh không thể thoát ra ngoài được mà bị ứ đọng lại trong buồng tử cung rồi tràn lên sừng tử cung và vòi trứng. Trường hợp này điều trị khó khăn hơn, phải phẫu thuật tạo hình âm đạo. Nếu hoạt động của buồng trứng, tử cung hoàn toàn bình thường thì sau khi được điều trị, cô gái có thể lập gia đình và thụ thai nhưng không sinh con theo đường dưới được mà cần phải sinh mổ.
Một dị dạng khác là tình trạng teo âm đạo bẩm sinh: Em gái vẫn có bộ máy sinh dục bên trong hoàn chỉnh (bao gồm đầy đủ 2 buồng trứng, tử cung, 2 vòi trứng, phần trên âm đạo nối với cổ tử cung) chỉ có phần dưới âm đạo bị teo lại và bít kín. Vì thế, máu kinh cũng không thể thoát ra bên ngoài được, khiến thiếu nữ thường bị đau bụng không rõ nguyên nhân, bụng dưới ngày càng to ra do bị ứ máu kinh lâu ngày. Thầy thuốc phải mở một "đường âm đạo mới" cho cô gái.
Có người bị âm đạo kép (âm đạo có vách ngăn). Trường hợp này có 2 loại:
1/ Vách ngăn ngang âm đạo: có thể nằm ở 1/3 trên hay 1/3 giữa. Nếu vách ngăn không thủng thì sẽ có biểu hiện giống như trường hợp màng trinh không thủng. Nếu vách ngăn thủng thì chỉ phát hiện được khi quan hệ tình dục khó khăn.
2/ Vách ngăn dọc âm đạo: 20% trường hợp này thường đi kèm với dị dạng tử cung. Vách ngăn dọc âm đạo có thể chỉ một phần hoặc suốt dọc âm đạo. Biểu hiện chủ yếu là đau khi giao hợp hoặc không giao hợp được.
• Không có tử cung: trường hợp này cô gái sẽ không có kinh nguyệt và không thể mang thai được. Đây là một cơ quan đặc biệt, cho đến nay vẫn chưa có kỹ thuật ghép tử cung nhân tạo.
Nên đưa cháu đi BV khám để xác định nguyên nhân và giải quyết sớm chị ạ.
Ths – Bs Lan Hải.
(Hình minh họa tìm trên internet: Củ cải trắng - tiểu nhân sâm)