1. Mục tiêu
a) Về kiến thức:
- Chuẩn kiến thức kỹ năng: Hiểu được ý nghĩa, tác dụng của các biện pháp sử dụng, cải tạo, bảo vệ đất trồng.
- Biết được các biện pháp sử dụng và cải tạo đất.
b) Về kĩ năng:
- Quan sát, phân tích, so sánh, hoạt động nhóm.
c) Về thái độ:
- Chuẩn kiến thức kỹ năng: Có ý thức bảo vệ tài nguyên, môi trường đất.
- Có ý thức tham gia cùng gia đình trong việc sử dụng hợp lý, bảo vệ, cải tạo đất vườn, đất đồi nhằm đảm bảo độ phì nhiêu và bảo vệ môi trường.
* Tích hợp GDBVMT: Cả bài.
* Tích hợp TKNL: Liên hệ
* Tích hợp BĐKH: Mục II.
2. Chuẩn bị của GV và HS:
a) Chuẩn bị của GV:
- NC sgk, tài liệu liên quan và tìm hiểu thực tế địa phương.
- Giáo án, tranh câm SGK- 14+ 15. Tranh vẽ H 4,5,6 (14)
- Bảng phụ, phiếu học tập.
b) Chuẩn bị của HS
- Học bài cũ, nghiên cứu bài mới.
- Kẻ trước bảng mẫu trong sgk tr14+tr15.
3. Tiến trình bài dạy
a) Kiểm tra bài cũ: ( 4') Kiểm tra miệng
* Câu hỏi: Thành phần cơ giới của đất là gì? Độ phì nhiêu của đất là gì?
* Đáp án và biểu điểm (10 điểm)
|
Đáp án
|
Biểu điểm
|
|
- Tỉ lệ % của các hạt cát, li non, sét trong đất tạo nên thành phần cơ giới của đất.
|
(4 điểm)
|
|
- Là khả năng của đất cung cấp đủ ô xi, nước, chất dinh dưỡng cho cây trồng đảm bảo năng xuất cao và không chứa chất độc hại cho cây trồng.
|
(6 điểm)
|
* Đặt vấn đề vào bài mới :(1') Đất là nguồn tài nguyên quý giá của quốc gia, là cơ sở của sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp. Vì vậy chúng ta phải biết cách sử dụng hợp lý và bảo vệ đất. bài học hôm nay sẽ giúp các em hiểu sử dụng đất như thế nào là hợp lý........
b) Dạy nội dung bài mới: (35')
|
Phương pháp giảng dạy
|
Nội dung
|
|
GV
HS
?
HS
GV
GV
HS
GV
HS
Gv
HS
Gv
HS
GV
HS
GV
HS
GV
HS
GV
HS
GV
HS
GV
HS
|
Yêu cầu học snh nghiên cứu thông tin mục I SGK- 13.
- Nghiên cứu và ghi nhớ.
Vì sao phải sử dụng đất hợp lí?
- Do dân số cao -> nhu cầu lương thực, thực phẩm tăng theo mà diện tích đất trồng lại có hạn vì vậy cần phải sử dụng đất hợp lí.
Nhận xét và kết luận
Nêu các biện pháp sử dụng đất hợp lí?
-Thâm canh tăng vụ
- Không bỏ hoang đất
- Chọn cây trồng phù hợp với đất
- Vừa sử dụng vừa cải tạo.
- Treo bảng phụ-> phát phiếu học tập cho các nhóm -> thảo luận (3 phút)
Yêu cầu HS thảo luận
ND thảo luận: Từ biện pháp sử dụng hãy đưa ra mục đích của các biện pháp đó.
- Thảo luận-> báo cáo( mỗi nhóm một mục đích).
Cho các nhóm nhận xét bổ sung.
Nhận xét bổ sung sửa sai và chốt nội dung kiến thức.
- Báo cáo và nhận xét.
|
Biện pháp
sử dụng đất
|
Mục đích
|
|
- Thâm canh tăng vụ
|
|
|
- Không bỏ hoang đất
|
|
|
- Chọn cây trồng phù hợp với đất
|
|
|
- Vừa sử dụng đất vừa cải tạo
|
|
* Lưu ý: Trong 4 biện pháp thường áp dụng đối với những vùng đất mới khai hoang hoặc mới lấn ra biển. Những vùng đất này không thể chờ tới khi cải tạo song mới sử dụng mà phải sử dụng ngay để sớm có thu hoạch, mặt khác qua sử dụng đất sẽ được cải tạo nhờ làm đất, bón phân tưới nước.
VD: Sau khi khai hoang lấn biển song, đất còn mặn nhân dân ta thường trồng cây cói ( cây chịu mặn). Trồng cây cói có tác dụng làm giảm mặn cho đất. Sau vài năm độ mặn giảm để trồng lúa chịu mặn và tiếp tục rửa mặn, khi đất hết mặn người ta trông giống lúa mới.
- Nghe.
* Tích hợp GDBVMT: Sử dụng đất hợp lý, đúng biện phát kỹ thuật để bảo vệ đất trồng, không gây tác hại đến môi trường là bảo vệ đất trồng, bảo vệ môi trường.
- Nghe.
Yêu cầu H/S nghiên cứu thông tin SGK-14)
- NC và ghi nhớ.
Theo em ở nước ta đất ở khu vực nào chưa bị thái hoá?
- Đất phù sa ngọt thuộc hệ thống Sông Hồng và Sông Cửu Long có độ phì nhiêu cao.
Còn các loại đất khác dễ bị suy thoái dẫn đến hình thành một số tính chất xấu, những loại đất này cần cải tạo mới trồng được và cho năng suất cao.
- Nghe.
Theo em những loại đất nào cần phải cải tạo?
- Đất sám bạc màu, đất chua, đất mặn, đất phèn.
Chúng ta lần lượt xét đặc điểm của từng loại.
- Suy nghĩ và điền bảng (hoạt động cá nhân)
|
I. Vì sao phải sử dụng đất hợp lí? ( 10')
- Phải sử dụng đất trồng một cách hợp lí vì:
+ Nhu cầu lương thực phẩm ngày càng tăng.
+ Diện tích đất trồng trọt có hạn.
- Nội dung bảng phụ 1
( Đã được kẻ sẵn)
II. Biện pháp cải tạo và bảo vệ đất. ( 25')
|
|
|
|
* Bảng phụ 1:
|
Biện pháp sử dụng đất
|
Mục đích
|
|
- Thâm canh tăng vụ
|
- Không để đất trống trong thời gian giữa 2 vụ thu hoạch. Tăng lượng sản phẩm thu hoạch.
|
|
- Không bỏ hoang đất
|
- Tận dụng triệt để đất trồng, không bỏ phí đất để tăng lượng nông sản.
|
|
- Chọn cây trồng phù hợp với đất
|
- Cây sinh trưởng phát triển tốt cho năng xuất cao.
|
|
- Vừa sử dụng đất vừa cải tạo
|
- Sớm có thu hoạch, tăng lượng nông sản, tăng độ phì nhiêu của đất.
|
* Bảng phụ 2:
|
Loại đất
|
Phân bố
|
Đặc điểm
|
Nguyên nhân
|
|
1. Đất sám bạc màu
|
- Trung du, miền núi và đồng bằng
|
- Nghèo dinh dưỡng, tầng đất mặt rất mỏng, đất thường chua.
|
- Do bị rửa trôi, xói mòn (có màu sám trắng)
|
|
2. Đất mặn
|
- Vùng ven biển
|
- Có nồng độ muối tan tương đối cao, nhiều dinh dưỡng ( nếu cải tạo tốt sẽ cho năng suất cao)
|
- Do bị ngập mặn.
|
|
3.Đất phèn
|
- Đồng bằng ven biển ( MB có rải rác ở một số vùng)
|
- Chứa nhiều muối phèn ( sunphat nhôm, sắt...), có mùi tanh, vì chứa nhiều xác thực vật(Chất hữu cơ), đất rất chua ( Trừ đất phèn tiềm tàng)
- Có nhiều thành phần cơ giới nặng có nhiều đạm, ít lân -> cần tái tạo.
- Gây độc hại cho cây trồng.
|
-Tập quán canh tác không đúng kỹ thuật.
-Lạm dụng phân hóa học và thuốc BVTV,...
|
|
4.Đất chua
|
- Vùng đồi núi phía Bắc
|
- Chua
|
- Do hiện tượng rửa trôi.
|
|
GV
HS
GV
HS
GV
HS
GV
|
Cần có biện pháp sử dụng và cải tạo
- Yêu cầu HS quan sát H 3, 4, 5(14)
- Nghe và quan sát.
Nêu các biện pháp cải tạo đất?
- Cày sâu, bừa kĩ, bón phân hữu cơ.
- Làm ruộng bậc thang.
- Trồng xen cây xanh giữa các băng cây xanh.
- Cày nông, bừa sục, giữ nước liên tục, thay nước thường xuyên.
- Bón vôi.
Vậy mục đích và biện pháp thường dùng cho loại đất nào -> hoàn thành bảng sau.
Chia lớp thành 4 nhóm, treo bảng, phát phiếu học tập .
- Thảo luận, đại diện 1 nhóm lên điền, nhóm khác nhận xét bổ sung.
- Đưa ra đáp án chuẩn.
|
|
* Bảng phụ 3:
|
Biện pháp cải tạo đất
|
Mục đích
|
Áp dụng cho loại đất
|
|
1. Cày sâu, bừa kĩ, bón phân hữu cơ.
|
- Tăng bề dày lớp đất trồng
|
- Có tầng mỏng, nghèo dinh dưỡng.
|
|
2. Làm ruộng bậc thang.
|
- Hạn chế dòng nước chảy, hạn chế xói mòn, rửa trôi.
|
- Đất đồi núi.
|
|
3. Trồng xen cây nông nghiệp giữa các băng cây
phân xanh.
|
- Tăng độ che phủ đất, hạn chế xói mòn, rửa trôi.
|
- Đất dốc và một số loại đất khác (để cải tạo đất)
VD: cây họ đậu để PT nông nghiệp.
|
|
4. Cày nông, bừa sục, giữ nước liên tục, thay nước thường xuyên.
|
- Cày nông -> không xới lớp phèn ở tầng dưới lên.
- Bừa sục -> hoà tan chất phèn trong nước.
- Giữ nước liên tục ->để tạo môi trường yếm khí làm cho các hợp chất chứa lưu huỳnh không bị ô xi hoá tạo thành axit sunfuric.
- Tháo nước thường xuyên để tháo nước có hoà tan phèn và thay bằng nước ngọt.
|
- Đất phèn, đất mặn.
|
|
5. Bón vôi.
|
- Giảm độ chua
|
- Đất chua.
|
|
GV
HS
GV
HS
GV
|
Hãy nêu biện pháp cải tạo đất ở địa phương và phương háp cày phổ biến?
- Bón phân, trồng cây nông nghiệp, cày sâu, bừa kĩ.
- Phương pháp cày phổ biến là cày ải. Cày ải là cày lúc đất khô, các chất hữu cơ được phân giải nhanh, cỏ dại cùng sâu bệnh bị tiêu diệt. Nhân dân ta thường có câu: Cày ải hơn phải phân.
- Nghe.
* Tích hợp GDBVMT: Đất không phải là tài nguyên vô tận nên chúng ta phải bảo vệ đất chính là bảo vệ môi trường, bảo vệ cuộc của chúng ta.
* Tích hợp BĐKH: Các biện pháp sử dụng và cải tạo đất một cách hợp lí : biện pháp canh tác, thủy lợi, bón phân... nhằm nâng cao năng suất cây trồng, vật nuôi, đáp ứng đủ lương thực, thực phẩm cho tiêu dùng và xuất khẩu là biện pháp quan trọng góp phần ứng phó với BĐKH.
|
|
c) Củng cố, luyện tập: ( 4')
GV: Thuyết trình về Tích hợp TKNL: Diện tích đất xói mòn trơ sỏi đá, đất xám bạc màu ngày càng tăng do tập quán canh tác lạc hậu, không đúng kỹ thuật (con người không tôn trọng khả năng chịu đựng của đất); đốt phá rừng tràn lan. Diện tích cây xanh giảm sẽ làm cho mặt đất bị nung nóng bởi ánh nắng mặt trời, vừa lãng phí nguồn năng lượng, vừa làm cho nhiệt độ bề mặt trái đất tăng lên, ảnh hưởng xấu đến môi trường và cuộc sống của các sinh vật trên trái đất, làm tăng nhanh chóng diện tích đất hoang hóa.
HS: Nghe
GV nêu câu hỏi:
? Vì sao phải cải tạo đất?
HS: Vì hầu hết đất còn lại có những tính chất sấu như chua, phèn, bạc màu
? Một em đọc ghi nhớ.
Yêu cầu học sinh đọc ghi nhớ SGK- 15.
Gv: Nhận xét giờ học.
d) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1')
- Học bài theo câu hỏi SGK, học thuộc ghi nhớ (tr15 sgk)
- Đọc trước bài 7. Tác dụng của phân bón trong trồng trọt.